Co to franczyza w filmach? To pytanie nabiera coraz większego znaczenia w kontekście współczesnego przemysłu filmowego. Koncept franczyzy w przemyśle rozrywkowym wywodzi się od franczyzy w rozumieniu marketingowym, czyli od systemu sprzedaży towarów, usług lub technologii, opartego na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami. W świecie filmów franczyza oznacza serię filmów, które są ze sobą powiązane fabularnie, tematycznie lub za pomocą wspólnych bohaterów.
Początki franczyz filmowych sięgają lat 30. XX wieku, kiedy to powstały pierwsze serie filmów o Tarzanie i Sherlocku Holmesie. Jednak prawdziwy rozkwit nastąpił w drugiej połowie XX wieku wraz z pojawieniem się takich gigantów jak „Star Wars” czy „James Bond”. Co franczyza w filmach oznacza w praktyce? To budowanie długotrwałych, wielowątkowych opowieści, które przyciągają widzów na całym świecie i generują ogromne przychody, nie tylko jako film, ale jako produkt.
Przykład franczyzy filmowej: Harry Potter
Harry Potter to doskonały przykład franczyzy filmowej, która rozrosła się daleko poza świat kina. Franczyza ta obejmuje szeroki zakres produktów i mediów, tworząc zintegrowany ekosystem rozrywki i komercji. Oto, co wchodzi w skład franczyzy „Harry Potter”:
Filmy
- Seria filmów głównych: Osiem filmów na podstawie siedmiu książek J.K. Rowling, zaczynając od „Harry Potter i Kamień Filozoficzny” (2001) do „Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część II” (2011).
- Spin-offy: Seria „Fantastic Beasts” (Fantastyczne zwierzęta), której pierwsza część „Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć” (2016) rozszerza uniwersum o wcześniejsze wydarzenia.
Książki
- Seria główna: Siedem książek napisanych przez J.K. Rowling.
- Dodatkowe książki: „Quidditch przez wieki”, „Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć” (książka), „Baśnie Barda Beedle’a”.
- Scenariusze filmowe: Scenariusze do filmów „Fantastic Beasts”.
Komiksy i powieści graficzne
- Adaptacje: Adaptacje książek do formatu komiksów i powieści graficznych.
Gry komputerowe i mobilne
- Gry wideo: Gry na różne platformy, takie jak „Harry Potter and the Sorcerer’s Stone” (gra), „Harry Potter: Wizards Unite” (gra AR na smartfony).
- Gry planszowe: Wersje gier planszowych, takich jak „Clue: Harry Potter Edition” i „Harry Potter: Hogwarts Battle”.
Parki tematyczne
- Universal Studios: Parki tematyczne „The Wizarding World of Harry Potter” w Universal Studios w Orlando, Hollywood i Japonii, oferujące interaktywne atrakcje związane z serią.
Produkty licencyjne
- Gadżety: Figurki, repliki różdżek, zestawy Lego, puzzle, kubki, breloczki.
- Ubrania: Koszulki, szaliki, czapki, bluzy z logo Hogwartu i domów.
- Akcesoria: Biżuteria, torby, akcesoria szkolne z motywami z Harry’ego Pottera.
Publikacje dodatkowe
- Czasopisma i magazyny: Specjalne wydania magazynów poświęcone serii.
- Przewodniki i albumy: Albumy z fotografiami z planu filmowego, przewodniki po świecie Harry’ego Pottera.
Produkcje teatralne
- Sztuka teatralna: „Harry Potter i Przeklęte Dziecko” – dwuaktowa sztuka, której akcja dzieje się po wydarzeniach z serii książek.
Muzyka i audiobooki
- Ścieżki dźwiękowe: Oficjalne ścieżki dźwiękowe z filmów.
- Audiobooki: Książki w formie audiobooków, czytane przez znanych aktorów, takich jak Stephen Fry.
10 największych franczyz filmowych
Oto lista 10 największych franczyz filmowych, które osiągnęły znaczący sukces zarówno komercyjny, jak i kulturowy:
- Marvel Cinematic Universe (MCU)
- Całkowite przychody: Ponad 22 miliardy dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Avengers: Endgame”
- Star Wars
- Całkowite przychody: Ponad 10 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Star Wars: The Force Awakens”
- Harry Potter
- Całkowite przychody: Ponad 9 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Harry Potter and the Deathly Hallows – Part 2”
- James Bond
- Całkowite przychody: Ponad 7 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Skyfall”
- Jurassic Park
- Całkowite przychody: Ponad 6 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Jurassic World”
- The Fast and the Furious
- Całkowite przychody: Ponad 5 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Furious 7”
- The Lord of the Rings/The Hobbit
- Całkowite przychody: Ponad 5 miliardów dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „The Lord of the Rings: The Return of the King”
- Spider-Man
- Całkowite przychody: Ponad 4 miliardy dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Spider-Man: No Way Home”
- Transformers
- Całkowite przychody: Ponad 4 miliardy dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Transformers: Dark of the Moon”
- Pirates of the Caribbean
- Całkowite przychody: Ponad 4 miliardy dolarów
- Najbardziej dochodowy film: „Pirates of the Caribbean: Dead Man’s Chest”
Każda z tych franczyz nie tylko osiągnęła znakomite wyniki finansowe, ale także zdobyła rzesze fanów na całym świecie, stając się trwałą częścią popkultury.